Farenjit boğazın mukozal vemukoza altı yapılarının iltihaplı bir hastalığıdır. Orofarenks, nazofarenks,hipofarenks, bademcikler ve lenf bezleri etkilenen dokular arasındadır. Yüksek lendoid konsantrasyonlarından dolayı bu bölgeler özellikle patojenik organizmalara yanıt olarak reaktif değişimlere yatkındır. Solunum yolu hastalıkları hekimler tarafından en yaygın bulaşıcı hastalıklardır ve tüm bulaşıcı hastalık vakalarının %80 ini oluşturur. Farenjit klinik değerlendirmeyle teşhis edilir ve genellikle antibiyotikler veya semptomatik ilaçlarla tedaviye yanıt verir veya zamanla yok olur.
Anatomi
Farenks solunum ve sindirim borularının ortak bölümüdür. Üç kısımı vardır. Nazofarenks, orofarenks ve hipofarenks…
Farenksin üst kısmı arka nazal koana yoluyla burun ile iletişime geçer. Farenksin ana kasları üst üste olan üst,orta ve alt konstriktör kaslardır. Farenksin temel arterleri eksternal karotist arterin majör dallarından türemektedir. Bunlar farengeal arter,lingoal arter, fasiyel arter ve paletindallar…
Nazofarenksten lenfatik drenaj retrofarengeal lenf düğümlerine ve daha sonra lateral farengeal ve derin jügular düğüm zincirlerine boşalmaktadır. Orofarenksten drenaj, retrofarengeal düğümleri ve üst derin servikal ve jugular düğümleri içermektedir. Hipofarenksten drenaj ise retrofarengeal, lateralfarengeal, derin servikal ve jügular düğümleri içermektedir.
Farenjitin Enfeksiyöz Nedenleri
- Bakteriyel enfeksiyonlar: temel olarak gram-pozitif aerobik organizmalar içermektedir.
- Streptokoksik enfeksiyon: özellikle çocuklarda olmak üzere farenjit ile bulaşan en yaygın bakteri A grubu beta hemolitik streptokoktur(streptokok piyogenes). Streptokok pneumonia, C grubu streptokoklar ve diğer streptokoklar farenjite neden olabilmektedir. A grubu beta hemolitik streptokok için kuluçka süresi 12 saat ile 4 gün arasında değişir. Boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü ve ateş görülür. Servikal lenf adenopati görülebilir.
- Stafilakok enfeksiyonu: stafilakok aureus yüzünden farenjit mukopürülan drenaj, mukozal eritem ve ödem ve özellikle tonsillerde olmak üzere lokalize kabartılar görülebilir.
- Difteroid enfeksiyon: geçmişte corina bacterium türleri farenjitin yaygın nedenleriydi. C.difteri nadir görülür 10 yaşından küçük çocuklarda daha yaygındır. Difteroid organizmalar burun ve ağız yoluyla konağa ulaşan ve daha sonra üst solunum yolunun mukozal yüzeylerinde lokalize şekilde kalan gram pozitif, ipliksi olmayan çanaklardır. Alt dokuya sıkıca yapışık olan ve sürekli toksin üretimi ile üst solunum yolu alanlarına genişleyebilen gri-siyah bir zar üretir. Acil teşhis ve tedavi yapılmalıdır.
- Pertussis(boğmaca): bordetella pertussis şiddetli öksürük nöbetleriyle karakterize akut ve bulaşıcı bir çocukluk hastalığına neden olur. Olaya inspiratuar ses eşlik eder. Gram negatif bir bakteridir. Kuluçka dönemi 1 haftadır. Bunu üç klinik aşama izler. Birinci aşamada 1 ile 2 hafta süren ve düşük ateş ile üst solunum semptomları ile belirginleşen aşırı akıntılı aşamadır. İkinci aşamada karakteristlik öksürük ortaya çıkar ve ateş yoktur. 2 ile 4 hafta sürebilir sonrasında 1 ile 2 hafta süren nekahat devresi izler.
- Gonore: iltihaplanmaya bağlı gram negatif bir diplokokkus olan neisseria gonorrhoeae cinsel birleşme ile geçen hastalıklar arasında önemli bir farenjit nedenidir. Boğaz ağrısı, bademciğin sismesi ve servikal adenopati ile ortaya çıkabilir. Penisilin veya kinolonlar ile etkili tedavi uygulanır.
- Sifiliz: sistematik bir zührevi hastalık olup başta ve boyunda tutulma yapabilir. Treponema pallidum neden olur. 3 ile 9 gün arasında değişen bir kuluçka döneminden sonra aşılama alanında ağrısız tek bir şankır görülür. Başlanğıçta kabartı şeklindedir sonra ünsere dönüşür ve kabarık sert boşluklar ile çevrelenir. 3 ile 6 hafta arasında kendiliğinden iyileşir. İkinci aşamada deri lezyonları ve lenfadenopati görülür. Farengotonsillit görülebilir. Serolojik testlerle tanıya gidilir. Tedavisi penisilindir.
- Bakteriyel enfeksiyonlar: salmonella typhimurium, fusobacterium necrophorum f.nucleatum farenjite yol açarlar.
- Viral enfeksiyonlar: herpes simplex virüsü, kızamık virüsü, epstein- Barr virüsü, sitomegalo virüs, immün yetmezlik virüsü (HIV), tip 1
- Mantar enfeksiyonları: candida albikans en yaygın ajandır.
- Farenjite neden olan granülomatöz hastalıklar
Farenjitin Diğer Nedenleri
1:Radyasyon farenjiti
2:Deri hastalıkları
a. Stevens-Johnson sendromu
b. Pemfigus
c. Sikatrisyel pemfigoid
d. Büllöz pemfigoid
e. Epidermoliz Bülloza
3:Reflü farenjit
4:PAAFA
5:İdyopatik farenjit
